Çin’deki araştırmacılar, insanlarda körlüğün başlıca nedenlerinden biri olan retinitis pigmentosa hastası farelerin görme yetisini başarıyla geri kazandırdı. Journal of Experimental Medicine dergisinde 17 Mart’ta yayınlanacak olan çalışmada, çok çeşitli hastalığa neden olan genetik mutasyonları düzeltme potansiyeline sahip CRISPR tabanlı genom düzenlemenin yeni ve çok yönlü bir biçimi kullanıldı.
Araştırmacılar daha önce Leber konjenital amaurosis gibi retina pigment epitelini etkileyen genetik hastalıklara sahip farelerin görüşünü düzeltmek için genom düzenlemesini kullandılar; bu, gözde ışık algılayan çubuk ve koni fotoreseptör hücrelerini destekleyen nöronal olmayan hücrelerden oluşan bir tabakadır. Bununla birlikte, retinitis pigmentosa da dahil olmak üzere kalıtsal körlük biçimlerinin çoğu nöral fotoreseptörlerdeki genetik kusurlardan kaynaklanır.
Wuhan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nde profesör olan Kai Yao, “Nöral retinal hücrelerin, özellikle de sağlıksız veya ölmekte olan fotoreseptörlerin genomunu düzenleme yeteneği, retinitis pigmentosa gibi hastalıkların tedavisinde bu genom düzenleme araçlarının potansiyel uygulamaları için çok daha ikna edici kanıtlar sağlayacaktır” diyor.
Retinitis pigmentosa 100’den fazla farklı gendeki mutasyonlardan kaynaklanabilir ve 4.000 kişiden 1’inin görme yetisini bozduğu tahmin edilmektedir. Loş ışığı algılayan çubuk hücrelerinin işlev bozukluğu ve ölümü ile başlar, renkli görme için gerekli koni hücrelerine yayılır ve sonunda ciddi, geri döndürülemez görme kaybına yol açar.
Yao ve meslektaşları, PDE6β adı verilen kritik bir enzimi kodlayan gendeki mutasyonun neden olduğu retinitis pigmentosalı farelerin görüşünü kurtarmaya çalıştı. Bunu yapmak için Yao’nun ekibi, genom içinde nerede meydana geldiklerine bakılmaksızın birçok farklı genetik mutasyon türünü düzeltmek üzere programlanabilen PESpRY adlı yeni ve daha çok yönlü bir CRISPR sistemi geliştirdi.
Mutant PDE6β genini hedef alacak şekilde programlandığında, PESpRY sistemi mutasyonu etkili bir şekilde düzeltebildi ve farelerin retinalarında enzimin aktivitesini geri kazandırdı. Bu sayede çubuk ve koni fotoreseptörlerinin ölümü önlendi ve ışığa verdikleri normal elektriksel tepkiler geri kazanıldı.
Yao ve meslektaşları, geni düzenlenmiş farelerin yaşlılıkta bile görme yetilerini koruduklarını doğrulamak için çeşitli davranış testleri gerçekleştirdi. Örneğin, hayvanlar görsel olarak yönlendirilen bir su labirentinden çıkış yolunu neredeyse normal, sağlıklı fareler kadar iyi bulabildiler ve görsel uyaranlara yanıt olarak tipik baş hareketleri gösterdiler.
Yao, PESpRY sisteminin insanlarda hem güvenliğini hem de etkinliğini belirlemek için hala yapılması gereken çok iş olduğu konusunda uyarıyor. Yao, “Bununla birlikte, çalışmamız bu yeni genom düzenleme stratejisinin in vivo uygulanabilirliği ve özellikle retinitis pigmentosa gibi kalıtsal retina hastalıkları için çeşitli araştırma ve terapötik bağlamlardaki potansiyeli için önemli kanıtlar sunmaktadır” diyor.
Kaynak: Medical Xpress
