Saçlarını düzleştirme zahmetine katlanmış herkesin bildiği gibi su düşmandır. Isı kullanarak dikkatle düzleştirilen saçlar, su değdiği anda yeniden kıvırcık hale gelir. Neden mi? Çünkü saçlar şekil hafızasına sahiptir.
Peki, ya başka materyaller, özellikle de tekstil ürünleri de bu tür bir şekil
hafızasına sahip olsaydı? Mesela, bir insanın vücut ölçülerine göre esneyen veya küçülen herkese uyan bir kalıpta giysiler olduğunu hayal edin.
Şimdi, Harvard John A. Paulson Mühendislik Ve Uygulamalı Bilimler Okulu’ndan araştırmacılar, her şekilde 3 boyutlu olarak basılabilen ve tersine çevrilebilir bir şekil hafızasıyla önceden programlanabilen, biyouyumlu bir materyal geliştirdiler. Materyal saç ve tırnaklarda da bulunan ve ipliksi bir protein olan keratin kullanılarak yapıldı. Araştırmacılar keratini tekstil üretiminde kullanılan artakalan yünden elde ettiler.
Çalışma gezegendeki en büyük çevre kirleticilerden biri olan moda
endüstrisindeki atıkları azaltma çabalarına fayda sağlayabilir. Materyalin ayrıca, tıpta da kullanım alanları olabilir.
Nature Materials’da yayınlanan çalışmanın araştırmacılarından Kit Parker, “Bu projeyle sadece yünü geri dönüştürebileceğimizi değil, aynı zamanda da geri dönüştürülmüş yünden daha önce hiç akla gelmemiş şeyler meydana getirebileceğimizi gösterdik,” diyor.
Çalışmada Çeşitli Şekillerde Olan 3 Boyutlu Keratin Tabakaları Kullanıldı
Araştırmacılar keratinin şekil değiştirme becerilerinin onun hiyerarşik
yapısından kaynaklandığını ve yapısındaki alfa sarmalı organizasyonunun ve bağlayıcı kimyasal bağların materyale hem kuvvet hem de şekil hafızası
verdiğini söylüyorlar.
Çalışmalarında çeşitli şekillerde olan 3 boyutlu keratin tabakaları basan
araştırmacılar, bir hidrojen peroksit ve monosodyum fosfat solüsyonu
kullanarak materyalin kalıcı şeklini (tetiklendiğinde her zaman geri döneceği şekil) programladılar. Hafıza bir kez belirlenip programlandıktan sonra, tabaka yeniden programlanabildi ve ona yeni şekiller verilebildi.
Araştırmacılar materyalin 3 boyutlu olarak basılması ve onun kalıcı şekillerinin belirlenmesinden oluşan bu iki adımlı sürecin, gerçekten karmaşık şekillerin yapımına olanak tanıdığını ve bunun materyali tekstilden doku mühendisliğine kadar çok çeşitli alanlardaki uygulamalar için uygun hale getirdiğini belirtiyorlar.
Ekip biyolojik molekülleri daha önce hiç olmadığı şekillerde kullanarak tekstil ürünlerini yeniden hayal etmeye devam ettiklerini söylüyor.
Orijinal makale: The Harvard Gazette
