Fareler üzerinde yapılan deneyler sonucunda, yoğun stres sonrasında deri ve saç rengini kontrol eden kök hücrelerin hasar gördüğü ve koyu renk tüylere sahip farelerin tüylerinin birkaç hafta içinde tamamen beyazladığı bulundu.
Deneyi gerçekleştiren Amerikalı ve Brezilyalı araştırmacılar, bunun daha ileri araştırmalar yapmaya değer bir alan olduğunu ve bu sayede yaşlanmaya bağlı saç beyazlamasını önleyecek bir ilaç geliştirilebileceğini söylüyor.
Saç beyazlaması çoğunlukla doğal yaşlanma süreci ve genlerle ilişkili olsa da, bunda stres de rol oynayabiliyor.
Nature’da yayınlanan çalışmada görev alan Sao Paulo ve Harvard Üniversiteleri’nden araştırmacılar, ortaya çıkan etkilerin melanin üreten ve deri ve saç renginden sorumlu olan melanosit kök hücreleriyle ilişkili olduğu sonucuna vardıklarını belirtiyor. Çalışmanın yazarı olan Harvard Üniversitesi’nden Profesör Ya-Cieh Hsu, “Deri ve saçta meydana gelen bu belirli değişimden sorumlu olanın stres olduğunu ve bu sürecin nasıl işlediğini şimdi kesin olarak biliyoruz,” diyor.
Stresin Verdiği Hasar Kalıcı
Çalışmada, farelerin yaşadığı acının adrenalin ve kortizol hormonlarının salgılanmasını tetiklediği, hayvanların kalplerinin daha hızlı atmasına ve tansiyonlarının yükselmesine neden olduğu, sinir sistemlerini etkilediği ve akut strese yol açtığı görüldü. Ve bu, saç foliküllerinde melanin üreten kök hücrelerin tükenme sürecini hızlandırdı.
Profesör Hsu, stresin çalışmada keşfettikleri hasar verici etkisinin tahmin ettiklerinin çok daha ötesinde olduğunu ve sadece birkaç gün sonrasında hayvanlardaki tüm pigment yenileyici kök hücrelerin yok olduğunu belirtiyor ve bu bir kez gerçekleştiğinde artık pigmentin yenilenemeyeceğini, bu nedenle de hasarın kalıcı olduğunu söylüyor.
Araştırmacılar yaptıkları bir diğer deneyde de, farelere yüksek tansiyonu tedavi eden bir antihipertansif vererek bu değişimlerin meydana gelmesini engelleyebileceklerini buldular. Ve acı yaşamakta olan farelerin genlerini diğer farelerinkiyle karşılaştırarak, kök hücrelerde stres nedeniyle hasar meydana gelmesiyle ilişkili olan proteini belirleyebildiler. Siklin bağımlı kinaz (CDK) isimli bu protein baskılandığında, bunun farelerin tüylerinin renginde bir değişiklik oluşmasını engellediği görüldü.
Bu bulgu, bilim insanlarının bir ilaçla CDK proteinini hedef alarak saçların grileşme sürecinin başlamasını geciktirebilmesi için bir kapı açıyor.
Profesör Hsu, “Bu bulgular gri saçlar için bir tedavi anlamına gelmiyor. Fareler üzerinde yaptığımız keşif, insanlarda bu duruma bir müdahale yolu bulmak için olan uzun yolculuğun sadece başlangıç noktası. Ama aynı zamanda, bu bize stresin vücudun diğer birçok bölgesini nasıl etkiliyor olabileceği hakkında da bir fikir veriyor,” diyor.
Orijinal makale: BBC News
