Yapılan yeni bir çalışmaya göre, covid-19’a neden olan koronavirüs beyinde
bulunan yıldız şeklindeki hücrelere giriyor ve yakınlardaki nöronları etkisiz kılabilen ve hatta öldürebilen zincirleme bir reaksiyon tetikliyor olabilir.
Araştırmacılar medRxiv’da yayınlanan çalışmalarında, laboratuvar kabında bulunan astrositler adı verilen bu yıldız şeklindeki hücrelerin, enfekte oldukları zaman nöronlar için kritik önemde olan yakıtı üretmeyi bıraktığını ve yakınlardaki nöronları zehirleyen “tanımlanamayan” bir madde salgıladığını buldular.
Brezilya’daki Campinas Üniversitesi araştırmacıları, eğer enfekte olan astrositler aynı şeyi beyinde de yapıyorlarsa, bunun covid-19 hastalarının beyinlerinde görülen bazı yapısal değişiklikleri ve bazı vakalara eşlik ediyor gibi görünen “beyin sisinin” ve psikiyatrik sorunların bir kısmını açıklayabileceğini söylüyorlar.
Çalışmada laboratuvar kaplarındaki hücrelerden, ölen hastaların beyin
dokularından ve hafif covid-19 enfeksiyonları geçirip iyileşen insanların beyin taramalarından veriler toplandı.
Hafif enfeksiyonlar geçiren 81 hastayı değerlendirmek için, ekip bu insanların beyinlerinin MR taramalarını aldı ve bunları covid-19 geçmişi olmayan 145 gönüllünün beyin taramasıyla karşılaştırdı. Araştırmacılar iki grubun serebral kortekslerindeki belirli bölgelerin kalınlıkları arasında önemli farklılıklar olduğunu buldular ve covid-19 hastalarında korteksin burnun hemen üzerinde kalan bölgelerinde kayda değer bir incelme olduğunu gördüler. Ekip bu bulgunun, burnun ve ilişkili duyu sinirlerinin virüsün beyne girmesi için önemli yol olabileceğini işaret ettiğini söylüyor.
Astrositler Enfeksiyona Nöronlardan Daha Açık Olabilir
Ardından, ekip covid-19 nedeniyle ölen 26 kişiden beyin örnekleri aldı ve bu kişilerin beşinde beyin hasarı olduğunu buldu. Araştırmacılar enfekte olan hücrelerin büyük bölümünün astrositler olduğunu ve bunları nöronların takip ettiğini gördüler. Ekibe göre, bu durum SARS-CoV-2 bir kez beyne ulaştığında, astrositlerin enfeksiyona nöronlardan daha açık olabildiğini gösteriyor.
Ellerindeki bu yeni veriyle laboratuvara dönen ve kök hücre kökenli insan
astrositleriyle deneyler yapan araştırmacılar, astrositlerde koronavirüsün
hücrelere girmek için kullandığı başlıca yol olan ACE2 reseptörlerinin
bulunmadığını, bunun yerine onlarda virüsün spike proteininin enfeksiyonu tetiklemek için kullanabildiği bir diğer giriş yeri olan NRP1 adı verilen reseptörler olduğunu gördüler.
Araştırmacılar laboratuvar kabı deneylerinde NRP1’i bloke ettiklerindeyse,
SARS-CoV-2’nin astrositleri enfekte etmediğini ve virüs bir kez bir astrosite
girdiğinde yıldız şeklindeki hücrenin farklı davranmaya başladığını buldular.
Bulgulara göre, astrosit daha yüksek bir oranda glikoz yakmaya başladı ama bu sürecin normal yan ürünlerinin miktarında azalma meydana geldi. Bu yan ürünler arasında piruvat ve laktat da bulunuyor ve nöronlar bunları yakıt olarak kullanıyor.
Çalışmada enfekte olan astrositlerin nöronları öldüren “tanımlanamayan” bir madde salgıladığını da bulan ekip, laboratuvar kabındaki sonuçların canlıların beyinlerinde olanlardan farklı olabileceğini ve bulguların insan beyinlerinde kontrol edilmesi gerektiğini söylüyor.
Orijinal makale: LiveScience
