Beynimiz de bizimle beraber yaşlanır, bu yaşlanma, hem yaş ilerledikçe öğrenmeyi zorlaştırır hem de hafıza sorunlarına yol açar. Stanford Üniversitesi’nden bilim insanlarının yaptığı bir araştırma, yaşlanmayla gelen zihinsel sorunları çözmeye çalışanları ümitlendirdi. Bilim insanları farelere, insan göbek bağından alınan kanda bulunan bir proteini enjekte ederek, yaşlanmanın getirdiği hafıza zayıflamasını ve öğrenme problemlerini geriletmeyi başardılar. Benzer bir sonuç daha önce ergenlik çağındaki gençlerden alınan kanla da elde edilmişti, ancak şu andaki araştırma, bebeklerin göbek bağının çok daha etkili olduğunu ortaya koydu.
Joseph Castellano ve arkadaşları, üç farklı gruptan kan örnekleri aldı: Bebekler, 22 yaş civarındaki gençler ve ortalama 66 yaşındaki insanlar. Bu kanların plazması, 50 yaşlarındaki bir insana eş yaştaki farelere enjekte edildi. Bebeklerden alınan plazma, yaşlı farelerin öğrenme yeteneği ile hafızalarını geliştirdi.
Bu fareler labirentten çok daha hızlı kaçmaya, yolları daha iyi hatırlamaya, ayrıca, normal şartlar altında farelerin yaşlandıkça yuva yapma yeteneklerini kaybetmeleri beklenirken, yeniden yuva inşa etmeye başladılar. Bu olumlu gelişme, enjeksiyonun farelerin hipokampusundaki aktiviteyi arttırması ile gerçekleşti.
Hipokampus, beynin medial temporal lobunda yer alan, hafıza ve yön bulmada önemli rolü olan bölgedir. Bebeklerin göbek bağından alınan plazma kadar etkili olmasa da gençlerden alınan plazmanın da benzer etkiler gösterdiği gözlemlendi. Diğer taraftan yaşlılardan alınan plazma, farelerin performansında hiçbir değişime yol açmadı. Deneyin ortaya koyduğu sonuç, insan kanı plazmasının yenileyici etkisinin yaş ilerledikçe kaybolduğu oldu.
ARAŞTIRMALAR UMUT VERİYOR
Göbek bağındaki plazmanın yüksek miktarda TIMP2 isimli protein içerdiği, bu protein miktarının insan kanında yaşla beraber düştüğü fark edildi. Dolayısıyla söz konusu gençleştirici etkinin bu protein kaynaklı olduğundan şüphelenen bilim insanları, bu şüphelerini bilimsel olarak sınamaya karar verdiler.
TIMP2 proteinini plazmadan ayırıp farelere verdikleri zaman, farelerin, göbek bağından alınan plazma ile aynı ilerlemeyi kaydettikleri gözlemlendi. Diğer taraftan, TIMP2 proteini alınmış göbek bağı plazmasının hiçbir etki göstermediği tespit edildi. Böylece söz konusu etkinin TIMP2 proteini sayesinde gerçekleştiği anlaşılmış oldu. Mekanizma tam olarak anlaşılamasa da TIMP proteinlerinin, Alzheimer hastalığının ilerlemesinde etkili olan MMP proteinlerini engelledikleri biliniyor.
TIMP2’nin sentetik olarak da üretilebiliyor olması bilim insanlarını heyecanlandırsa da, farelerde görülen etkinin insanlarda görülüp görülmeyeceği şimdilik bir muamma. Castellano’nun çalışma arkadaşı Tony Wyss-Coray, ergenlik çağındaki gençlerin plazmasını Alzheimer hastaları üstünde denemeye başladı, şimdilik herhangi bir sonuç yayınlanmadı.
Güney Kore’de de bebeklerin göbek bağından alınan plazmanın 55 yaş üstü sağlıklı bireylerde denenmesi planlanıyor, ilk sonuçlar ağustos gibi açıklanacak. Bu deneyler her ne kadar mucize çözümler gibi gözükse de, diğer yandan bebek kanındaki büyüme hormonlarının yaşlılarda kanser gibi ciddi hastalıklara yol açma riski var. Yani araştırmalar umutlandırıcı olsa da şimdilik kesin konuşmak için erken.
AEROBİK EGZERSİZİN OLUMLU ETKİSİ VAR
Peki bu ilaç çıkana kadar beynimizin yaşlanmasına engel olmak, hafıza ve öğrenme yeteneklerimizi arttırmak için ne yapabiliriz? Bu konuda yaygın bir kanaat, bulmaca ve sudoku çözmenin, özellikle hafızayı güçlendirmede etkili olduğudur. Ancak ne yazık ki bu konuda hiçbir ciddi bilimsel bulgu mevcut değil.
Aerobik egzersizlerin, günlük yürüyüşlerin, hafıza ve öğrenme üstünde olumlu etkileri olduğu biliniyor. Hatta, aerobik egzersizler hipokampusu büyütebilmektedir. Aerobik egzersizler, uzun süreli aktivite süresince vücuda enerji sağlamak amacıyla oksijenin kullanıldığı, uzun süre orta yoğunlukta yapılan egzersizlerdir. Bu egzersizlere örnek olarak bisiklet, uzun mesafe koşuları, hızlı yürüyüşler, yüzme ve ip atlama verilebilir. Barfiks, ağırlık çalışma ya da sürat koşuları, aerobik egzersiz değildir.
