Covid-19’a neden olan yeni koronavirüs bazı insanları diğerlerinden daha ağır etkiliyor ve kimileri sadece hafif belirtiler gösterirken, kimileri hastaneye kaldırılıyor ve solunum cihazına ihtiyaç duyuyor. Bilim insanları ilk başta bu konudaki en önemli faktörün yaş olduğunu düşünmüş olsa da, yapılan yeni araştırmalar hastalığın şiddetini etkileyen bazı özellikler olduğunu ortaya koyuyor.
Altta yatan sağlık sorunlarının hastalığın şiddetini etkileyen önemli bir faktör olduğu düşünülüyor. Genel olarak, daha şiddetli covid-19 vakaları için var olan risk faktörleri arasında yaş, diyabet, kalp hastalıkları ve hipertansiyon, sigara kullanımı, kan grubu, obezite ve genetik faktörler de bulunuyor. Gelin bu risk faktörlerinden bazılarına daha yakından bakalım.
Yaş
ABD’de covid-19’la ilişkili olarak meydana gelen her 10 ölümden yaklaşık 8’i, 65 yaş ve üzerindeki yetişkinlerde gerçekleşti. Bu hastalıktan ölme riski ve hastaneye veya yoğun bakıma kaldırılma olasılığı yaşla birlikte ciddi ölçüde artıyor.
Bunun nedeni, kısmen yaşlı insanların birçoğunun altta yatan ve covid-19
belirtilerini ağırlaştırabilen, kalp hastalıkları ve diyabet gibi kronik hastalıklara sahip olması olabilir. Ayrıca, bağışıklık sisteminin patojenlerle savaşma becerisi de yaş ilerledikçe azalıyor.
Diyabet
Nisan ayında Journal of Infection’da yayınlanan bir inceleme çalışmasında, bilim insanları altta yatan sağlık sorunlarına sahip olmayan covid-19 hastalarına kıyasla, diyabetli kişilerin covid-19’dan ölmesinin ya da hastalığı kritik boyutta yaşamasının neredeyse 3.7 kat daha muhtemel olduğu sonucuna ulaştılar.
Giderek daha fazla araştırma, tip 2 diyabetin ilerlemesinin vücudun bağışıklık sisteminde meydana gelen değişimlerle ilişkili olduğunu gösteriyor. Bu ilişki aynı zamanda, SARS-CoV-2 virüsüne maruz kalan diyabetli bir insanda daha kötü sonuçların ortaya çıkmasında da bir rol oynuyor olabilir.
Diabetes Care’de yayınlanan küçük bir çalışmaya göre, tip 1 diyabet hastaları da olumsuz sonuçlar konusunda daha yüksek risk altındalar. Çalışma, covid-19 hastalığına ya da covid-19’a benzer semptomlara sahip 64 kişiden ikisinin öldüğü bulgusuna ulaştı. Her 10 kişiden yaklaşık 4’ünün hastanede tedavi edilmesi gerekti. Ve bu insanların neredeyse üçte birinde de, potansiyel olarak öldürücü olabilen diyabetik ketoasidoz isimli bir komplikasyon gelişti.
Kalp Hastalıkları Ve Hipertansiyon
Amerikan Kalp Derneği’ne göre, kalp hastalıkları ve hipertansiyon gibi
kardiyovasküler sistemi etkileyen hastalıklara sahip insanlar, genellikle önceden var olan hastalıkları bulunmayanlara kıyasla covid-19’a bağlı komplikasyonları daha kötü yaşıyor. Bununla birlikte, önceden herhangi bir hastalığı olmayan insanların da bu viral enfeksiyon nedeniyle kalplerinde hasar oluşabiliyor.
Bilim insanlarının bunun sebeplerine dair geliştirdiği teorilerden birisi, virüsün direkt olarak akciğerlere saldırarak vücuttaki oksijen miktarını azaltabildiği ve kalbin oksijenli kanı vücuda pompalamak için daha fazla çalışmak zorunda kalabildiği yönünde. Ayrıca, virüs direkt olarak kalbe de saldırabiliyor. Covid-19 bazı insanlarda sitokin fırtınası adı verilen bir duruma da neden olabiliyor ve bu durum neticesinde kalp hasar alabiliyor.
Sigara Kullanımı
Sigara kullanan insanlar covid-19 enfeksiyonlarını daha şiddetli geçirmeye
eğilimli olabiliyor ve zatürre geliştirme, organ hasarı yaşama ve solunum
desteğine gereksinim duyma riskleri daha yüksek oluyor. Sigara kullanımı vücudu koronavirüse karşı birkaç şekilde savunmasız hale getirebiliyor.
Sigara içen insanlar viral enfeksiyonlara yakalanmaya daha açık
olabiliyorlar çünkü sigara dumanına maruz kalmak zaman içinde bağışıklık sistemini zayıflatıyor, solunum sistemindeki dokulara zarar veriyor ve kronik enflamasyonu tetikliyor. Sigara kullanımı aynı zamanda, amfizem ve ateroskleroz gibi birçok hastalıkla da ilişkili ve bunlar covid-19 hastalığının belirtilerini ağırlaştırabiliyorlar.
Bununla birlikte, Mart ayında bioRxiv’da yayınlanan bir çalışma, covid-19’un sigara kullanan insanları neden daha ağır etkilediğine dair daha spekülatif bir açıklama ileri sürdü. Çalışmaya göre, sigara dumanına maruz kalmak, SARS-CoV- 2 virüsünün hücreleri enfekte etmek için tutunduğu ACE2 reseptörlerinin akciğerlerdeki miktarını artıyor.
Orijinal makale: Live Science
