3.700 yıl öncesine dayanan Babillilerden kalma bir kil tablet, dünyanın en eski ve en doğru trigonometrik tablosu olarak kabul edildi. Babillerin aslında antik Yunanlardan 1000 yıl önce trigonometriyi icat ettikleri ortaya çıktı.
Plimpton 322 olarak isimlendirilen tablet, 1900’lü yılların başında, bugün Güney Irak bölgesi olan topraklarda keşfedilmişti. Ancak araştırmacılar, bu tabletin yazılma amacının ne olduğu konusunda henüz net bir fikre sahip değiller.
Tablet, Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden (UNSW) bir ekip tarafından deşifre edildi. Asıl ilginç olan ise, trigonometrik değerleri hesaplamış olan Babillilerin kullanmış oldukları yöntemler,bugünkü matematikçilere yeni bilgiler öğretebilir.
Araştırmacı Daniel Mansfield, “Çalışmamızda, Plimpton 322’nin açılardan ve üçgenlerden oluşmayan farklı değerlere dayalı yeni bir tür trigonometri kullanarak dik açılı üçgenlerin şekillerini açıkladığını gördük. Bu kil tablet, Babillilerin dehasını gösteren büyüleyici matematiksel bir çalışmadır.” diyor.
Uzmanlar, Plimpton 322’nin, dik açılı bir üçgenin kenarlarını hesaplamak için trigonometri modellerine uyan sayı kümeleri olan Pisagor üçlülerinin bir listesini gösterdi. Asıl tartışma ise bu üçlünün aslında ne ifade ettiğiyle ilgiliydi.
Babil matematiği, bugün kullandığımız temel ondalık sistemden ziyade, 60’lık bir sisteme dayanıyordu. Araştırmacılar, Babillilerin matematiksel modellerini uygulayarak, tabletin 6 sütun ve 38 satırdan oluştuğunu gösterdiler. Ayrıca, o zamanın matematikçilerinin, tabletteki sayıları bulmak için Babil sistemini nasıl kullanmış olduklarını da tespit ettiler.
Araştırmacılar tabletin saraylar, tapınaklar ve kanallar inşa etmede kullanılmak üzere hesaplamalar yapmak için yazılmış olabileceğini ileri sürüyorlar.
Bu çalışmaya göre, M.Ö. 120 yıllarında yaşayan Yunan astronom Hipparchus, uzun zamandır kabul edilen günümüz trigonometrisinin babası değildir. Çünkü araştırmacılar bu tabletin M.Ö. 1822-1762 yılları arasında yazılmış olduğunu ifade ediyorlar.
Yanısıra, bu tablete göre Babillerin matematik ve geometrisi sistemlerinin, bugünkü sisteme göre daha kesin ve daha doğru olduğu anlaşıldı. Bunun nedeni, o zamanlar kullanılmış olan sistemin bugünkü ondalık sistemden daha kesin kesirlere sahip olması. Bu da rakamlarda daha az yuvarlama yapıldığı anlamına geliyor.
Mansfield, “Bu tabletin modern dünyamız için büyük bir önemi var. Babil matematiği 3,000 yıldan fazla eski olabilir, ancak araştırma sonunda tabletteki sistemin tam olarak çözülmesiyle, bilgisayar bilgisayar sistemleri ve eğitimde ezberler bozulacak gibi görünüyor,” açıklamasını yaptı.
“Bu, antik dünyanın bize yeni bir şey öğreten nadir bir örneğidir.”
Araştırma Historia Mathematica‘da yayınlandı.
Kaynak: Science Alert
