Siz ve partneriniz yayın akışı hizmetinize giren en son romantik komediyi izlemek için televizyonu açtınız. Saçma olay örgüsü geliştikçe, ikiniz de içten kahkahalar atıyorsunuz ve jenerik akmaya başladığında partnerinize karşı açıklanamaz bir sıcaklık hissediyorsunuz. Akşamı bu şekilde geçirmek eğlenceliydi, ancak daha da önemlisi, aynı repliklere gülmek, partnerinizle gerçekten aynı dalga boyunda olduğunuzu hissetmenizi sağlar.
Aynı eğlenceyi veya deneyimi komik bulmak, partnerinizle ortak bir mizah anlayışının bir bileşenidir. Bir diğeri ise sizin ve partnerinizin birbirinizin esprilerini komik bulup bulmadığınız, hatta ikinizin aynı tür esprileri yapıp yapmadığınızdır.
İyi Mizah Vardır, Bir de Kötü Mizah
Michigan Eyalet Üniversitesi’nden Mariah Purol ve William Chopik’e (2023) göre, mizah “partnerlerde arzu edilen bir özelliktir ve ilişkinin başlatılması ve sürdürülmesi için önemlidir” (s. 791). “İnsanların komik partnerlerden hoşlandığını ve komik insanlarla ilişki içinde olmak istediğini” belirtiyorlar (s. 793). Ancak, tüm mizah bu olumlu niteliği paylaşmaz. Kendinizle dalga geçtiğiniz kendini küçümseyen ve kendine zarar veren mizah, aşırı agresif mizah gibi tam tersi etkilere sahiptir.
Belki de şimdi geride bıraktığınız, tüm kişilerarası tarzı siz de dahil olmak üzere diğer insanlarla dalga geçmek olan eski bir partneriniz vardı. Bu eski partneriniz, ister kendi cinsiyet kimliğinizden ister başka milletlerden veya etnik kökenlerden olsun, tüm insan grupları hakkında olumsuz stereotiplere dayalı şakalardan payına düşenden fazlasını yapmış olabilir. Bu kadar kaba ve duyarsız olduğunu düşündüğünüz biriyle ilişkinizi sürdürmek zordur.
Elbette mizahın öznel unsurları vardır ve partnerinizin mizahını algılama şekliniz onun gerçek tarzıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir. Michigan State yazarları, partnerlerin birbirlerinin mizah tarzını doğru algılayıp algılamadıklarını ya da partnerlerini kendilerine benzer görme eğiliminde olup olmadıklarını merak ediyorlardı. İlişkinizden çok memnun olduğunuz için partnerinizi kendinize benzer görüyor olabilirsiniz. Bu nedenle partnerinizi, kendilerinin sahip olduklarını kabul ettiklerinden daha “uyumlu” (yani olumlu) bir mizah anlayışına sahip olarak görebilirsiniz.
Mizah Departmanında Partner Algısı
Purol ve Chopik araştırmasına rehberlik eden temel model, çiftler araştırmasında yararlı bir yaklaşım olan “doğruluk ve önyargı (T&B)” olarak bilinir. Denklemin “gerçek” kısmı, Partner A’nın Partner B’yi Partner B ile aynı şekilde görüp görmediğini ifade eder. “Önyargı” kısmı ise Partner A’nın Partner B’yi kendisine ne derece benzer gördüğünü temsil eder ve bu da memnuniyet düzeylerini yansıtmalıdır.
T&B modelini test eden Michigan State yazarları, yaşları 19 ile 89 arasında değişen (ortalama yaş 66) 337 heteroseksüel çiftten oluşan bir örneklem seçmiştir. Ortalama ilişki süresi 37 yıl olan (bazıları sadece bir yıldır birlikte olsa da) bu çiftlerdeki partnerlerin birbirlerinin mizah anlayışına dair oldukça doğru içgörülere sahip olmaları gerekir.
Mizah algısı ölçeği, burada gösterilen örnek maddelerle (her biri 7 puanlık bir ölçekte derecelendirilmiştir) aşağıdaki dört kategoride kişinin kendisinin ve partnerinin derecelendirmelerini içermektedir. Çalışmanın katılımcılardan ne yapmalarını istediğine dair bir fikir edinmek için önce kendinizi, sonra da partnerinizi değerlendirmeyi deneyin:
Uyumlu:
Kendini geliştirici: “Depresif hissediyorsam, genellikle kendimi mizahla neşelendirebilirim.”
İlişkisel: “En yakın arkadaşlarımla çok güler ve şakalaşırım.”
Uyumsuz:
Kendine zarar veren: “İnsanların bana gülmesine veya benimle gereğinden fazla dalga geçmesine izin veriyorum.”
Agresif: “Birisi bir hata yaparsa, genellikle bu konuda onunla alay ederim.”
Şimdi çalışmadaki bir sonraki ölçüt olan “komiklik” ölçeğini deneyebilirsiniz. “Ben komiğim” ve “Partnerim komiktir” ifadelerine katılıp katılmadığınızı 1’den 7’ye kadar puanlamanız yeterlidir.
Memnuniyeti değerlendirmek için yazarlar, “Partnerimle olan ilişkim beni mutlu ediyor” gibi maddeler içeren standart bir ilişki kalitesi anketi kullanmışlardır.
Bu unsurları T&B modeline dahil eden Purol ve Chopik, “yönelimsel önyargı” ya da diğerlerini olduğundan fazla ya da az değerlendirme eğilimini, “doğruluk gücü” yani bir katılımcının doğruya “çekilip çekilmediğini” ve “önyargı” ya da kişinin partnerini kendine benzer görme eğilimini incelemiştir.
T&B’nin ilişki memnuniyeti üzerindeki tüm olası etkilerinden dördü önemli olarak ortaya çıkmıştır:
1. İlişki memnuniyeti daha yüksek olan kişilerin hem bağlayıcı hem de kendini geliştirici mizahta kendilerini benzer görme olasılığı daha yüksektir. Kendini küçümseyen mizahta ise sadece daha yüksek düzeyde tatmin olanlar partnerlerini kendilerine benzer görme yönünde bir eğilim göstermiştir.
2. Doğruluk, genel olarak komiklik derecelendirmelerinde daha düşüktü ve T&B modeli yönelimsel yanlılığın etkilerini ortaya çıkardı. Yazarların vardığı sonuca göre, bu durum “küresel hayranlığın” bir kombinasyonunu yansıtıyor olabilir, yani partnerinizi seviyorsanız, onun olumlu niteliklerine ilişkin değerlendirmenizi de yükseltirsiniz.
3. Daha memnun olanlar, partnerlerinin daha fazla katılımcı ve kendini geliştirici mizah kullandığını, daha az memnun olanlar ise partnerlerinin agresif mizah gösterdiğini bildirmiştir.
4. Mizah tarzı derecelendirmelerinde genel doğruluk yüksekti. Çiftlerin bu kadar uzun süredir birlikte oldukları düşünüldüğünde, bu bulgunun, uzun yıllar boyunca gerçekleşen gerçek konuşmalardan bahsetmek yerine, tüm o TV veya film izleme gecelerini yansıtması mümkündür.
Mizah İlişkinize Nasıl Fayda Sağlayabilir?
Purol ve Chopik’in çalışmasından elde edilen bulgular, yakın ilişki içindeki insanların birbirlerinin mizah anlayışına dikkat ettiklerini açıkça ortaya koymaktadır. Birbirlerinden ne kadar memnunlarsa ve belki de tam tersi, en azından burada incelenen dört alanın üçünde, partnerlerinin kendi tarzlarını paylaştığını o kadar çok görüyorlar. Bununla birlikte, bu etkiden bile daha ağır basan bir şekilde, partnerlerinin mizah tarzını doğru bir şekilde değerlendirme becerisine de sahiptirler.
Partnerinizin ara sıra düz kalan espriler konusunda size “pas” verebileceğini bilen bu çalışma, paylaştığınız mizahi düşüncelerde olumlu olanı vurgulamanın değerini de ortaya koymaktadır. Mizahı bir silah olarak kullanmak ne kadar cazip olsa da özellikle de hayattan pek memnun olmadığınız zamanlarda, bunu kendinize saklamayı düşünebilirsiniz. Yeni bir ilişkide, mizahı ruh halini karartmak yerine hafifletmek için kullanmaya çalışmak özellikle önemlidir.
Özetle, birlikte gülmenin ilişkinize fayda sağlayabileceği gerçeğini kabul etmek bile mizahı romantik bağlar kurmanın bir yolu olarak kullanmaya yönelik ilk adımdır. Her zaman tam olarak aynı espriye gülmeyebilirsiniz, ancak hayatın komik durumlarına benzer bir yaklaşımı paylaşabilirseniz, birbirinize olan takdiriniz yıllar geçtikçe artacaktır.
Kaynak: Psychology Today
