Parkinson hastalığında ölen nöronların yerine yenilerini koyarak beyni onarma fikri uzun zamandır araştırmacıların gerçekleştirmek istedikleri bir hayal. Son birkaç on yıl içinde ölen nöronların yerine koymak üzere birçok hücre türü bunun için aday olarak öne sürüldü ama şu anda odak, neredeyse her hücre türünü meydana getirebilen pluripotent kök hücrelerin üzerinde. Bu kök hücrelerden elde edilen belirli nöron öncülerinin naklinin klinikte test edilmesi şu anda yakın ama bunun bazı kısıtlamaları var ve bunlar arasında düşük hayatta kalma oranları ve nakledilen nöronların yetersiz işlev görmesi de bulunuyor. Şimdi, Cell Stem Cell’de yayınlanan bir çalışma, bu kısıtlamaların bazılarının üzerine eğiliyor.
Parkinson hastalığına beyindeki dopamin salınımı yapan nöronların dejenerasyonu neden oluyor. Büyüme faktörlerinin bolluğu olgunlaşmamış bir beyinde bu dopaminerjik nöronların gelişimiyle ilişkili ama bu faktörler yetişkin bir beyinde ya yetersiz oluyor ya da çok daha düşük seviyelerde ifade ediliyor. Dolayısıyla, yetişkin bir beyne bu büyüme faktörlerini uygulamak bu tedavi yöntemlerinin başarı oranını yükseltmenin bir yolu olabilir.
Çalışmada GDNF İsimli Bir Tür Büyüme Faktörü Kullanıldı
Yapılan bu çalışmada da, araştırmacılar tedavi için GDNF isimli bu tür bir faktörü kullanmanın olasılığını araştırdılar. Ve çalışmanın sonuçları, GDNF’in nakledilen fetal dopaminerjik nöronların hayatta kalma ve işlev görme oranlarını yükseltebildiğini işaret etti.
Araştırmacılar yaptıkları çalışmada insan embriyonik kök hücreleri adı verilen bir tür pluripotent kök hücre kullandılar ve bu hücreleri orta beyindeki dopaminerjik nöronlara özel PITX3 isimli proteini ya da dopaminerjik nöron öncülerine özel LMX1A isimli proteini ifade ettiklerinde floresan ışığı yayacak şekilde düzenlediler. Ve böylelikle, hem laboratuvar ortamında hem de beyne nakledilen hücrelerde dopaminerjik nöron ve öncülerin sayısını belirleyebildiler. Araştırmacılar orta beyinlerinde dopaminerjik nöron yetersizliği olan fare ya da sıçanların beynine nakletmeden önce, kök hücreleri laboratuvar ortamında dopaminerjik nöron öncülerine çevirdiler. Ardından, GDNF’in nakledilen dopaminerjik nöronların hayatta kalmasını ve bunların hayvanların beynine entegre olmasını nasıl etkilediğini değerlendirdiler.
Araştırmacılar nakilden bir hafta önce ya da üç hafta sonra hayvanlara GDNF verdi. Sonuçta, GDNF’in her iki zamanlamada da nöronların hayatta kalma oranını artırdığını ama nakilden önce verildiğinde bunun daha yüksek oranda gerçekleştiğini buldu. Ancak elde edilen bazı bulgular, sadece sonradan verilen GDNF’in nöronların beyne işlevsel bir şekilde entegre olmasında iyileşme sağladığını gösterdi.
Yapılan çalışma, GDNF’in dopaminerjik nöron gelişiminin her aşamasındaki çalışma biyolojisini anlamanın çok önemli olduğunu gösteriyor.
Orijinal Makale: Nature
