Çin’deki sağlık yetkililerinin Hubei’de yayılmakta olan gizemli bir virüsü açıklamalarının üzerinden iki ay geçti. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 2 Mart tarihi itibarıyla, bu yeni koronavirüs 65 ülkedeki yaklaşık 89,000 insana bulaştı.
Covid-19 adı verilen bu virüsle ilgili vakalar Çin’de yoluna giriyor gibi görünüyor. Ama diğer yerlerde enfeksiyonlar ve ölümler artış halinde. Şu anda, biz covid-19’un ne kadar bulaşıcı olduğu ve hangi belirtilere dikkat etmemiz gerektiği konusunda daha iyi bir fikre sahibiz.
Ama hala öğrenecek çok şey var. Belirtiler ne kadar çeşitlilik gösteriyor? Virüs tam olarak ne kadar ölümcül? Kimler bu virüse karşı en savunmasız ve bunun nedeni ne? Ve enfeksiyonu atlatan insanlar kalıcı sonuçlarla karşılaşacak mı?
En Çok Rapor Edilen Belirtiler Ateş, Kuru Öksürük Ve Yorgunluk
En çok rapor edilen belirtiler arasında ateş, kuru öksürük ve yorgunluk bulunuyor. En şiddetli ve ağır vakalardaysa, virüsün bulaştığı insanlar nefes almakta zorluk yaşayabiliyor ve nihayetinde vücutlarında organ yetmezliği durumu gelişebiliyor. Bazı vakalar ölümcül oluyor.
Ama diğer birçok insanda da sadece burun akması ya da boğaz ağrısı belirtileri görülüyor. Virüsün bulaştığı bazı insanlarsa hiçbir belirti yaşamıyor gibi görünüyor. Wuhan Union Hospital’da bir radyolog olarak görev yapan ve virüsün akciğer sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen Osamah Alwalid, bunun sebebinin bu insanların daha kuvvetli bağışıklık sistemlerine sahip olması olabileceğini söylüyor.
Wuhan’da covid-19’la ilişkili olarak meydana gelen 82 ölüm üzerindeki bir rapor, ölenlerin yüzde 80’inin 60 yaş üzerinde olduğunu ve bu insanların dörtte üçlük bölümünün onları bu virüse karşı daha savunmasız bırakmış olabilecek yüksek tansiyon, diyabet, kalp hastalıkları ve kanser gibi başka rahatsızlıklara sahip olduğunu bildiriyor.
Genç İnsanlar Virüse Karşı Daha Korunaklı
Diğer yandan, genç insanlar virüse karşı daha korunaklı gibi görünüyor. Dünya Sağlık Örgütü ve Çin tarafından yayınlanan ve 20 Şubat tarihine kadar bildirilmiş olan 75,465 vakaya dayanan bir rapor, bu vakaların sadece yüzde 2.4’ünün 18 yaş ve altındaki kişilerde görüldüğünü ortaya koyuyor.
Virüsün ne kadar ölümcül olduğunu tahmin etmek de zor. Bu konuda yapılan çoğu tahmin, ölüm oranını enfeksiyon vakalarının yüzde 1 ve 2’si olarak değerlendiriyor. Ölüm oranı yaşı daha ileri olan insanlarda daha yükseliyor; 44,672 vaka üzerinde düzenlenen bir rapor, ölüm oranını 70’li yaşlarındaki insanlar için yüzde 8, 80 ve üzeri yaşlardakiler içinse yüzde 14.8 olarak belirliyor. Ama Edinburgh Üniversitesi’nden Mark Woolhouse bu oranı kesin bir şekilde hesaplamanın imkansız olduğunu çünkü virüsü kapan insan sayısından tam olarak emin olunamadığını söylüyor.
İyileşen İnsanlarda Kalıcı Sonuçlar Olup Olmayacağı Bilinmiyor
Enfeksiyonlar ölümcül olmadığında bile yine de ciddi hastalıklara yol açabilirler. Şu ana kadar, virüsü kapan 42,000’den fazla insanın iyileştiği biliniyor. Ama Alwalid, enfeksiyonun bu insanlarda kalıcı sonuçları olup olmayacağının bilinmediğini söylüyor.
Alwalid ve meslektaşları bir süredir Wuhan’da bu virüsü kapmış olan insanların akciğer tomografilerini inceliyor. Onların bulgularına göre, belirtiler ortaya çıkmadan, virüsün bulaştığı ilk haftada akciğerlerdeki enflamasyon görünür hale geliyor. Ve enflamasyon, ilk birkaç hafta içinde, bir akciğerdeki tek bölgeden her iki akciğerde birkaç farklı bölgeye yayılıyor. Alwalid akciğerlerde bazı fibrozlar bulduklarını ama bunların düzelebilir mi yoksa kalıcı mı olduklarını bilmediklerini belirtiyor.
Şu an için, sağlık konusunda çoğu ülkede verilen tavsiyeler aynı: salgının olduğu bölgelerden uzak durmak, öksürürken ya da hapşırırken mendil kullanmak ve sonra bunları atmak ve elleri yıkamak. Bunlar virüslerden korunmak için geçerli tavsiyeler ama bu virüsün yayılımını tamamen durdurmaları pek mümkün görünmüyor.
Şu anda, virüsle enfekte olan insanların toplam sayısı muhtemelen resmi raporların belirttiğinden daha yüksek ve bir epidemiyolog neticede dünya nüfusunun yüzde 60’ının bu virüsten etkilenebileceği tahmininde bulunuyor. Ama virüsün nihai olarak ne ölçüde yayılım göstereceğini bilmenin imkansız olduğu düşünülüyor.
Orijinal makale: NewScientist
