Voynich, asırlar boyunca, kimsenin sırrını çözmeyi başaramadığı kitap oldu. Fakat yapay zeka sayesinde artık okunabiliyor. Dünyanın en gizemli kitabı olarak kabul edilen Voynich el yazması, tuhaf şemaların ve resimlerin eşlik ettiği karmaşık, bilinmeyen bir dilde yazılmış olan 240 sayfalık şifreli bir metinden oluşuyor.
1912’de Wilfrid Voynich adında Polonyalı bir kitapçının kitabı şans eseri bulup gizemli metne kendi adını vermesinden önce, bu el yazmasını simyacılar ve imparatorlar sahiplenmişti.
O zamandan beri, pek çok kriptograf, kod yazıcısı ve dilbilimi uzmanı, Voynich el yazmasının sırlarını keşfetmeyi denedi. Ancak sayfalarında yer alan gizemli kodların, garip bitkilerin ve sembollerin anlamları çözülemedi.
Fakat, Kanadalı bilgisayar bilimcilerinin geliştirdikleri yapay zeka, bu kitabın 600 yıllık gizemini çözmeyi başardı.
Alberta Üniversitesi’nden araştırmacılar, garip kitabın kelimelerinin arkasındaki gizli ve şifreli dili anlaşılır hale getirmek için algoritmik deşifre denen bir teknik kullanarak el yazmasındaki bölümleri tercüme ettiler.
Yazarlar, “Voynich’in el yazması, bilinmeyen bir dili kodlayan, bilinmeyen bir yöntemle yazılmıştır. Bu durum ise deşifre işleminin en zor türüdür, ” açıklamasında bulundular.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 380 farklı çevirisi üzerinde algoritması test edilen sistem, orijinal nüshaları yüzde 97 oranında doğru bir şekilde çözmeyi başardı.
Daha sonra yapay zekayı, Arapça yazılmış olabileceği düşünülen Voynich el yazmasının sayfalarına odakladılar. Araştırmacılar, İbranice’de kullanılan şifrelemenin alfabetik olarak sıralanan, kelimelerdeki harflerin belli bir kurala göre karıştırılarak tekrar dizilendiği ve içinde sesli harflerin olmadığı, alfagram olarak adlandırılan bir tür anagram olabileceği görüşüne vardılar. Metnin ilk 10 sayfasını deşifre etme girişimi karmaşık sonuçlar ortaya çıkardı.
Karşılaştırmalı Dil Bilimleri uzmanı olan Greg Kondrak, “Kelimelerin %80’inden fazlasının İbranice sözlüklerde olduğu ortaya çıktı. Fakat bu kelimelerin biraraya geldiklerinde bir anlam ifade edeceklerini bilmiyorduk,” dedi.
Çeşitli bitki türlerini içeren Voynich el yazmasının ‘Bitkiler’ bölümünün ilk kısmında, çiftçi, ışık, hava ve ateş gibi botanikle ilgili birçok terim bulunuyor.
Dünyanın en gizemli kitabının nasıl başladığına gelince…
Yapay zekaya göre Voynich’in ilk sözleri “O, rahiplere, evin erkeğine, bana ve insanlara tavsiyelerde bulundu.” şeklindeydi.
Kondrak, “Bu, kurallı bir cümle ve bunu yorumlayabilirsiniz. Bir metin başlangıcı için tuhaf bir giriş cümlesi ama kesinlikle mantıklı,” yorumunda bulundu.
Ekip, eski İbrani tarihçilerinin, deşifreleme işlemini daha da ileri götürebilmek için kendilerine yardım etmeleri gerektiğini ve Voynich yazmasından algoritmik olarak türetilmiş yanlış yorumlamalarda bulunmamaları için İbranice uzmanlarının desteklerine ihtiyaçları olduğunu söyledi.
Makalelerinde konuyla ilgili olarak ekip, “Bu bölümde sunulan sonuçlar, İbranice’nin [Voynich el yazması için] kaynak dili olarak kullanılması ya da sadece bu dile özgü olan anagramlama ve dil modellerinin birleştirici gücünün kullanılması olarak yorumlanabilir. Her durumda, bir girdinin algoritmik çözümünün çıktısı, sadece söz konusu dil ve tarihsel süreç ile ilgili iyi derecede bilgisi olan uzmanlar için bir başlangıç noktası olabilir, ” açıklamasında bulundu.
Kondrak The Canadian Press‘e verdiği demeçte, “Ancak çok iyi İbranice’si olan ve aynı zamanda tarihçi olan bir kişi bu kanıtı değerlendirip ve bir ipucu izleyebilir. Bu metinleri yakından inceleyebilir ve mesajın ne olduğunu çözebilir,” dedi.
Bulgular, Transactions of the Association of Computational Linguistics‘de rapor edildi.
Kaynak: Science Alert
