Bugünlerde en çok konuşulan ve oynanan oyuncak büyük ihtimalle stres çarklarıdır. Pek insanların bunu kullanmasının arkasında yatan sebepler neler? Bu tip oyuncakların sanıldığı gibi yararlarının yanında beklemediğimiz olumsuz etkileri de olabilir mi? Bu yazımızda bunlara değinmeye çalışacağız.

Kullanıcı deneyimlerinden elde edilen bilgilere göre, insanlar stres çarkını çevirdiklerinde oldukça tatmin edici bir hisse kapılıyorlar. Bir pazarlama yöntemi olarak mı sunulduğu şüpheli ama depresyon ve otizme de iyi geldiği de satıcı taraftan gelen iddialar arasında. Hatta “içinizin derinliklerindeki dahi ve yaratıcı insanı ortaya çıkarın!” gibi abartılı söylemleri de duymak mümkün. Fakat bilim insanlarında göre bunlar oldukça abartılı iddialar.

Google Arama Sonuçlarındaki Büyük Değişim

Aralık 2016’dan önce Google’ın arama sonuçlarına dahi girmeyen “fidget spinner” sözcüğü, şimdilerde stres çarkı bağımlısı öğrencilerinden şikâyetçi öğretmenlerin, Twitter gibi sosyal medyalardaki isyanlarından dolayı en çok arananlar listesinde.

Birçok Okulda Kullanımı Yasaklandı!

Yararı ve zararı konusundaki tartışmalar sürerken Amerika ve İngiltere’de birçok okulda öğrencilerin okula stres çarkı gibi oyuncaklar getirmeleri yasaklandı. Ve bu okulların sayısı da gittikçe artıyor ve artacak gibi gözüküyor. Getirilen yasaklara bazı kesimlerden tepkiler gelse de öğretmenlerin yaptığı açıklamalara göre, stres çarkları öğrencilerin derse odaklanmasından çok ellerindeki oyuncağa odaklanmasına sebep oluyor.

Stres çarklarının gerçekten bir yararı var mı?

Stres çarkından önce de benzeri oyuncaklar Otizm gibi hastalıkların tedavisinde zaten kullanılıyordu. Bu yüzden, stres çarklarının da Otizm hastalığına iyi geldiği ile ilgili bilim dünyasında pek şüphe görünmüyor gibi. Dikkat dağınıklığıyla ilgili olarak ise, 2015 yılında Anormal Çocuk Psikolojisi dergisinde yayınlanan bir rapora göre, 8-12 yaş arasındaki çocukların fiziksel becerilerinin gelişmesine ve bir işle uğraşırken daha iyi odaklanmasına yardımcı olduğu belirtilenler arasında.

Ama yine de klinik psikolog Mark Repport’un tahlillerine göre, diğer oyuncaklardan ayrı olarak stres çarklarının, dikkat dağınıklığı ve otizm üzerinde önceki yapılan çalışmalardaki gibi olumlu bir etkisinin olup olmadığını söylemek oldukça zor. Çünkü stres çarkları Otizm tedavisi için kullanılan oyuncaklardan biraz farklı. Otizm tedavisinde genellikle ön lobun gelişmesine yaracak bütün vücudu koordineli hareket ettirmeyi hedefleyen oyuncak tipleri kullanılıyor. Mark Repport’a göre ise stres çarklarının görünürde böyle bir özelliği yok. Üstelik bu çarklar kullanan kişinin ve etrafındakilerin dikkatini de oldukça dağıttığı için son tahlilde pek de yararlı gibi gözükmüyor.

Bunun yerine, idman bisikleti sürerek kitap okumak veya pilates topu üzerinde ders çalışmak gibi etkisi kanıtlanmış aktiviteler yapmak, dikkat dağınıklığıyla mücadelede stres çarklarına göre çok daha çok daha olumlu sonuçlar verecektir. Sağlıcakla ve stressiz kalmanız dileğiyle…