Jüpiter her geçen gün en derin ve en karanlık sırlarını biraz daha açığa çıkarıyor.
Son bulgular Juno uzay aracından elde edildi ve bu bilgiler gezegendeki fırtınaların, donuk atmosferin altında yatan nedenin ve dev gaz kütlesinin kuzey ile güney kutuplarının etrafına yerleşmiş hortumların çarpıcı geometrik düzenlerinin kökenlerini gözler önüne seriyor.
San Antonio’daki Southwest Araştırma Enstitüsü’nden Juno misyonu lideri Scott Bolton, “Jüpiter’in otopsisinin başlangıcındayız” diyor ve ortaya çıkan resim – hala sadece bir taslak olsa da – birçok ön yargılı kavramı yok ediyor.
Juno, 4 Temmuz 2016’dan bu yana gezegenin iç kısmını haritalandırma görevi için Jupiter’in yörüngesinde bulunuyor (SN: 6/25/16, s. 16) Araç her 53 günde bir gezegenin etrafında dönerek, yörüngeyi uzunlamasına dolaşıyor ve bu da bir kutuptan diğer kutuba bulut tepelerinin üzerinden, yaklaşık 4,000km’lik bir mesafe demek.
Juno Jüpiter’in yer çekimi alanı boyunca ilerlerken, gezegenin içindeki değişen kütlelere tepki olarak hızlanıyor ve yavaşlıyor.
Bilim adamları bu dakika bazında gerçekleşen hızlanmaları ve yavaşlamaları ölçerek, Jüpiter’in yer çekimindeki hassas değişiklikleri hesaplayabiliyorlar ve dev gezegenin kütlesinin nasıl dağıldığını anlayabiliyorlar.
Bu da araştırmacıların gezegenin iç yapısının üç boyutlu bir haritasını oluşturmalarını sağlıyor. Aynı zamanda Juno, resimleri görünür ve kızıl ötesi bir ışıkla çekiyor. Diğer araçlar gezegenin çoğunu kapsamlı bir şekilde fotoğraflarken, Juno kuzey ve güney kutuplarına yakından bakabilmeyi sağlayan ilk uzay aracı.
Berkeley’de California Üniversitesi’nden gezegen bilimi uzmanı Imke de Pater, “Özellikle Jüpiter’i diğer dev gezegenlerle karşılaştırdığınızda, her şey gerçekten ilgi çekici. Hepsi kendine has gibi görünüyor.” diyor.
Jüpiter’i böylesine özel gezegenlerden biri yapan bu şaşırtıcı dört yeni bilgiye bir göz atın:
Kasırga Halkaları: Her bir kutba yerleşmiş her kasırga halkası, bir kaç bin kilometre genişliğinde. Fakat şaşırtıcı olan bu değil. Asıl ilginç olan ise bu kasırga halkalarının her biri benzer boyutlardaki diğer kasırgaların çokgen şeklinde bir araya gelmesiyle çevrelenmiştir. Sekiz adet kuzeyde ve beş adet güneyde olmak üzere her iki kutupta toplam 12 kasırga halkası bulunmaktadır.
Bolton, “Bunun neden böyle olduğunu ve neden orada böyle geometrik bir tarzda toplandıklarını anlamıyoruz. Doğada böyle bir şeyin var olması oldukça şaşırtıcı.” diyor.
Görüntüden Fazlası
Araştırmacılar, Jüpiter’in etrafına süzülen fotojenik bulut kümelerinin derin köklere sahip olup olmadığını veya sadece atmosferin üstünde kaybolup kaybolmadıklarını uzun zamandır tartışıyorlar. Juno’nun yeni görüntüleri, kümelerin bulut tepelerinin yaklaşık 3,000 kilometre altına indiğini gösteriyor. Bu da Dünya atmosferinin 30 katı kadar büyüklükte oldukları anlamına geliyor. Bolton, bu kümelerin Jüpiter’in sadece küçük bir kısmını oluşturduğunu ancak önceden düşünüldüğünden çok daha derinlere indiğini ifade ediyor.
Ağır Hava
Bu 3000 kilometrenin içinde ise Jüpiter’in atmosferi yer alıyor. Bu alan, dev gezegenin kargaşalı havasının olduğu yer. Araştırmacılar, bu atmosferin tek başına gezegenimizin yaklaşık üç katı ve Jüpiter’in tüm kütlesinin sadece yüzde 1’i olduğunu tahmin ediyor.
Bir Araya Gelen Atomlar
Atmosferin altındaki Jüpiter akışkandır. Ancak çoğu sıvıdan farklı olarak, gezegen tıpkı katı bir kütle gibi kendi etrafında döner. Bilim adamları, hidrojen ve helyum atomlarının tıpkı kutu kutu pense oynayan çocuklar gibi birbirlerine tutunarak gezegenin etrafında bir araya geldiklerini bildiriyor. Juno’dan önce elde edilmiş sonuçlar, aynı zamanda bu akışkanın altında gizli bir çekirdek bulunmadığını gösteriyor (SN: 6/24/17, s.14), bu nedenle gezegene düşen biri çok uzun süreli bir düşüş anı yaşayacağını öngörebilir.
Bu sonuçların bir çoğu sadece başlangıç niteliğindedir ve Jüpiter’in nasıl bir yapıya sahip olduğu henüz netleşmiş değildir. Fakat Bolton, ” Bugüne kadar öğrendiklerimiz herkesin umduğundan çok farklı” şeklinde bir yorum yapıyor.
Kaynak: Science News
