Babanız az önce cevap verdiğiniz soruyu tekrar sordu. Bunun ilk kez olmadığını, kendisini sürekli tekrar ettiğini ve kısa süre önce söylediklerinizi hemen unuttuğunu fark ettiniz. Acaba tüm bunlar Alzheimer başlangıcı mı?
Hafıza değişikliği, hem bu durumu yaşayan ileri yaştaki bireyler için, hem aile üyeleri hem de bakıcıları için korkutucu olabilir. Fakat şunu unutmamak gerekir ki her unutkanlık durumu Alzheimer değildir.
Rush Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Geriatri uzmanı Dr. Magdalena Bednarczyk, “Asıl tehlike, bu durumun devamlı ve sık sık olmaya başlaması ve bireyin hareketlerindeki değişikliklerle paralel gidiyor olmasıdır. Muayene için bir hastanın bana geliş sebebi, genellikle aile bireylerinin ve arkadaşlarının, kişinin davranışlarında fark ettikleri tuhaf değişiklikler oluyor; sadece unutkanlık olmuyor” şeklinde bir ifadede bulundu.
Alzheimer Derneği ve Bednarcyzk’e göre, eğer sevdiklerinizde şu on belirtiden herhangi birini fark ederseniz, onlarla konuşup en kısa zamanda bir aile hekimi ya da geriatri uzmanına gitmelerini sağlamaya çalışın.
1. Günlük Hayatı Olumsuz Etkileyen Unutkanlık
Duruma göre pek çok şey sizi unutkan yapabilir, bunlardan bazıları stres, belli ilaçlar ya da çok fazla iş yükü olabilir. Fakat siz ya da yakınlarınızdan birileri aşağıdakileri sık sık yapıyorsanız, bu bir tehlike işareti anlamına gelir:
- Son zamanlarda öğrenilen bilgiyi, önemli tarihleri ya da olayları unutmak.
- Aile üyelerini, arkadaşları karıştırmak ya da hatırlayamamak
- Aynı soruyu ya da hikayeyi kısa aralıklarla tekrarlamak
- Gittikçe daha fazla oranda hatırlatıcılara veya notlara güvenmeye başlamak, ya da daha önceden hatırlaması kolay olan işleri not etme ihtiyacı duymak.
“Hafıza değişiklikleri dediğimiz zaman kısa süreli hafızadan bahsederiz; uzun süreli hafıza değil” diye açıklıyor Bednarczyk. “Anneniz 12 yaşındayken gittiği bir tatili anımsayabilir; fakat gün içerisinde öğle yemeği yediğini ya da bir saat önce ilaç aldığını hatırlamaz.”
2. Planlama ya da Problem Çözmede Zorluklar
Bu durum, günlük bulmacaları çözerken konsantre olma ya da soruları cevaplamada yaşanan zorluklar, fatura ödemeyi unutmak gibi finansal işleri aksatmak anlamına gelir. Ayrıca, organize bir hayatı idame etme veya birden fazla görevi yürütebilme konusunda sıkıntılar yaşanır.
Örneğin, genel olarak anneniz yemek yapmayı çok seviyordur ve her zaman bayram yemeklerinde bütün aileyi bir araya toplar. Fakat bu iş artık ona idare etmesi güç bir şey gibi geliyorsa, bu iş onu bunaltıyor ve öfkelendiriyorsa ve artık bayramlarda misafir ağırlamak istemediğini söylüyorsa, durum ciddi olabilir.
3. Benzer Görevleri Tamamlamada Zorluk Çekmek
“Bir kişinin her gün yaptığı işlerle ilgili yardım istemeye başlaması düşündürücü” diyor Dr. Bednarczyk. Evde, işte ya da sosyal çevrede daha önce pek çok kez yaptıkları basit görevleri tamamlamada zorluk çekmeleri dikkat edilmesi gereken bir durum. Bu bir restorana rezervasyon yaptırmak, bir raporu doldurmak ya da işe götürmek için öğle yemeğini evde hazırlamak olabilir.
4. Zaman ve Mekan Karmaşası Yaşamak
Bazı insanlar yön bulmakta başarısızdır. Fakat sevdiklerimiz her zamanki gidip geldikleri yerlerle ilgili zihin karmaşası yaşıyorlarsa, yollarını kaybediyorlarsa ya da gittikleri yeri unutuyorlarsa, işte bu ciddi bir sorun. Ayrıca günleri ya da tarihleri hatta gün içerisinde hangi zaman diliminde olduklarını unutuyorlarsa, bu da başka bir işaret demektir.
5. Görsel ve Mekânsal İlişkiyi Algılama Güçlüğü
Okuma güçlüğü, nesneler arası uzaklıkları algılama, renkleri ayırt etme gibi görsel problemler Alzheimer’ın bir işareti olabilir. Örneğin merdivenlerden düşersiniz çünkü basamak yüksekliğini hesaplayamamışsınızdır. Alzheimer’lı bazı bireyler bu tür hareketleri doğru hesaplayamazlar.
6. Konuşma Yazma ya da Kelimeleri Anlamada Yeni Zorluklar
Hepimiz zaman zaman doğru kelimeyi bulmakta güçlük çekeriz. Bazen bu kelimeler “dilimizin ucunda” olur ancak bir türlü ifade edemeyiz. Fakat Alzheimer’ı olan biri bir sohbeti takip etmede ya da sohbete katılmada genellikle zorluk çeker. Yanlış kelimeler kullanabilir, nesnelerin ya da kişilerin ismini yanlış söyleyebilir, ayrıca farkında olmaksızın kendi kendisini tekrarlama eğiliminde olur. Bunların yanı sıra, özellikle de uzun ya da komplike olduklarında kitapları, filmleri ya da televizyondaki gösterileri takip etmek O’nun için git gide zorlaşır.
7. Nesneleri Yanlış Yerlere Koyma
Alzheimer’lı bireyler sık sık eşyaları alışılmadık yerlere koyarlar. Bazen telefonu mikrodalgada, arabanın anahtarlarını da banyodaki duşta bulabilirsiniz. Bu durumlarda başkalarını suçlarlar çünkü o eşyaları oraya koyanın kendileri olduğunu unutmuşlardır. Eğer evde bir şeylerin kaybolduğunu fark ediyorsanız ya da bazı eşyaları evin garip yerlerinden buluyorsanız, sevdiklerinizden biri Alzheimer’lı olabilir.
8. Ölçme ve Değerlendirme Sorunları
Bu sorun paranın miktarını ya da değerini ölçememek, kapıya gelen pazarlamacılardan alınan adi bir mala değerinden çok yukarıda bir ödeme yapabilmek, kişisel hijyen ya da evi temizleme konusunda özensiz olmak anlamına gelebilir.
9. İş ya da Sosyal Aktivitelerden Kendini Soyutlamak
Hafıza kaybı yaşamaya başlayan bir birey kendini hobilerinden, sosyal aktivitelerden, projelerden ya da spordan uzak tutmaya başlayabilir. Bunun tek sebebi, olan biteni takip etmede güçlük yaşamalarıdır. Fakat aynı zamanda yaşadıkları bu üzücü değişimin farkınadırlar ve başkalarının da bu durumu fark etmelerini istemezler.
10. Kişilik ve Ruh Halinde Değişiklikler
Kişinin her zamanki tavırlarının dışında hareketler sergileyip sergilemediğine dikkat edin. Söz konusu birey her zamanki haline göre daha fazla kafası karışık gibi mi davranıyor, devamlı bir şüphe içerisinde mi, sık sık korku yaşıyor mu, depresif ya da endişeli mi? Önemsiz konulara kolayca üzülüp ağlıyor mu?
Bu sinyaller Alzheimer’ı işaret edebilir ya da başka bir şeyler yolunda gitmiyordur. Bu nedenle en kısa sürede çözüm üretebilmek için bu bireylerin aile hekimlerine ya da bir geriatri uzmanına muayene olmaları gerekir. Söz konusu yakınınızla bu konuyu konuşmak ve onu bir doktora gitmeye ikna etmek zor olacaktır. Fakat yine de bu önemli işaretleri dikkate almak ve onlara daha anlayışlı davranarak en kısa sürede bir uzmandan tıbbi yardım almak hem sizin açınızdan hem de sevdikleriniz açısından hayatı kolaylaştıracaktır.
KAYNAK: www.rush.edu
